Bí ẩn của vũ trụ

Những dạng khác của sự sống[/size]

Phần trên đã trình bày, sẽ đến một lúc nào đó, năng lượng của thiên
nhiên không đủ để loài người duy trì sự tồn tại của mình như ngày nay.
Sự sống mà chúng ta chứng kiến cho đến bây giờ là duy nhất, dựa vào
phần tử hữu cơ và chuỗi xoắn kép ADN. Liệu dạng sống đó là duy nhất
trong vũ trụ? Từ khi xuất hiện thực thể sống đầu tiên đến nay, tuy kéo
dài hàng tỉ năm nhưng thời gian đó cũng chỉ là chớp mắt của vũ trụ vì
vũ trụ có khoảng thời gian dài vô tận phía trước. Trong thời gian đó,
chúng ta thấy được sự tiến hoá, thích nghi đến ngạc nhiên của các thực
thể sống. Do vậy chúng ta có cơ sở để hi vọng rằng, với thời gian đủ
dài, các thực thể sống hiện nay có thể thích nghi với một vũ trụ có ít
năng lượng hơn. Nhà vật lí Dyson cho rằng sự sống của sinh vật có trí
tuệ không nhất thiết phải dựa vào một vật liệu cụ thể. Sự sống hiện nay
dựa vào các phần tử hữu cơ chủ yếu tạo thành từ các bon, o xy, hidro là
do đó là các nguyên tố có nhiều nhất trong vùng vũ trụ của chúng ta và
chúng là những nguyên tố có thể tạo ra nhiều hợp chất nhất. Vời thời
gian 13.7 tỉ năm sau vụ nổ lớn, chúng ta được chiêm ngưỡng vũ trụ vô
cùng đa dạng và phong phú thì không có lí do gì để không tưởng tượng
rằng, trong tương lai sẽ có rất nhiều điều tuyệt vời khác mà vũ trụ sẽ
đem lại như một dạng thức khác của sự sống mà có thể thích nghi với
những điều kiện hoàn toàn xa lạ với những điều kiện mà chúng ta có.
Bóng ma Copenic

Từ thủơ bình minh của loài người, từ khi con người thống trị các loài
vật khác, con người tự cho rằng trái đất, vũ trụ này là của mình, để
phục vụ mình. Rất nhiều mô hình về vũ trụ ra đời để giải thích vai trò
trung tâm của con người trong vũ trụ. Trong số các mô hình đó phải kể
đến mô hình địa tâm của Arixtot với giả thuyết trái đất tròn và các
hành tinh như hệ Mặt Trời, M. trăng, vòm cầu bằng pha lê điểm những
ngôi sao quay xung quanh trái đất là mô hình tồn tại lâu nhất trong
lịch sử loài người, kéo dài từ thế kỉ thứ 3 trước công nguyên cho đến
thế kỉ thứ 16 sau công nguyên. AE cứ tưởng tượng rằng trong gần hai
ngàn năm đó, cái cái mô hình đó đã thành chính thống, ăn sâu trong tâm
khảm của hàng trăm thế hệ các nhà khoa học. Ấy vậy mà có một nhà khoa
học, một người được đánh giá là thiên tài nhất trong tất cả các nhà
khoa học từ trước đến nay, đã phá bỏ lối mòn xưa cũ đó đê xây dựng một
mô hình mới về vũ trụ, hạ bệ vai trò trung tâm của con người trong vũ
trụ, nhà khoa học đó là Copecnic. Cái việc hạ bệ vai trò con người
trong vũ trụ được gọi là bóng ma Copecnic. Rất dũng cảm, Copecnic nêu
giả thuyết rằng, trái đất không phải đứng yên mà là trái đất quay xung
quay hệ Mặt Trời, nên nhớ rằng lúc đó người ta chưa biết gì về lực hấp
dẫn cả, nên chuyện trái đất quay mà những vật thể trên mình nó không bị
rơi ra ngoài vũ trụ mà một điều cực kì vô lí. Sau Copecnic, con người
không chỉ nói rằng trái đất quay quanh hệ Mặt Trời mà bản thân hệ Mặt
Trời cũng chỉ là một ngôi sao bình thường như tỉ tỉ nhũng ngôi sao khác
trong thiên hà, và thiên hà này cũng chỉ là một thiên hà bình thường
trong hàng tỉ thiên hà trong một đám thiên hà. Đám thiên hà của chúng
ta cũng không có gì đặc biệt trong hàng triệu tỉ đám thiên hà của vũ
trụ. Bóng ma Copecnic được lặp đi lặp lại nhiều lần, và cuối cùng vai
trò của con người sẽ trở thành vô nghĩa trong vũ trụ.
Nguyên lí vị nhân

Bóng ma Copecnic không lặp lại một lần mà lặp lại rất nhiều lần, đang
từ vị trí trung tâm của vũ trụ, con người dần bị thu nhỏ lại so với
khoảng không bao la của vũ trụ. Sự xuất hiện của sinh vật có trí tuệ
chỉ là sự may mắn đầy ngẫu nhiên trong quá trình hình thành và phát
triển của vũ trụ mà thôi. Vũ trụ không nhất thiết cần đến sự tồn tại
của chúng ta chứ không hải vũ trụ sinh ra để phục vụ chúng ta như chúng
ta đã từng nghĩ. Và việc này khiến con người cực kì thất vọng. Nhà bác
học Pháp Pascal phải kêu lên lo lắng trước sự im lặng vĩnh cửu của
không gian vô hạn. Còn nhà vâkt lí Mĩ Weinberg nói: "Càng hiểu về vũ
trụ thì càng cảm thấy nó vô nghĩa". Cuộc khủng hoảng về vai trò của con
người trong vũ trụ cũng tương tự cuộc khủng hoảng về tôn giáo khi con
người phải lựa chọn giữa khoa học và tôn giáo. Tôi và AEVG ngồi đây,
trong long ta có niềm tin tưởng sâu sắc vào khoa học, nhưng khoa học
không thể giải thích hết tất cả nên chúng ta đều có một niềm tin tôn
giáo, hay đúng hơn có một tín ngưỡng nhất định. Chúng ta hành động như
vậy giống như Pascal đã làm trong một cái gọi là sự đánh cuộc của
Pascal. Ông nói, "nếu việc tin vào thượng đế mà chẳng mất gì thì tôi sẽ
tin voà thượng đế". Đứng trước sự thờ ơ lạnh lẽo của vũ trụ như vậy,
chúng ta một lần nữa lại viện ra một giả thuyết để đề cao lại vai trò
và vị trí của con người, lấy lại cái mà chúng ta đã bị khoa học là mất
đi, đó là nguyên lí vị nhân, nguyên lí chỉ mới phát triển trong vài
chục năm gần đây mà thôi. Nguyên lí vị nhân cho rằng, vũ trụ không thờ
ơ với sự tồn tại của con người mà có quan hệ chặt chẽ, mật thiết với
nhau. Nếu vũ trụ như ngày hôm này mà chúng ta quan sát thì đó là bởi vì
đó là do có sự hiện diện của con người ở đây để quan sát nó và đặt ra
câu hỏi về nó. Do vậy việc vũ trụ mà chúng ta thấy và sự tồn tại của
con người là không thể tách rời. Nguyên lí vị nhân mạnh cho rằng nếu
không có con người thì không có vũ trụ, nguyên lí vị nhân yếu cho rằng
sự phát triển của vũ trụ là để tiến đến một cấu trúc vật chất mà ở đó
vật chất có thể tự ý thức được sự tồn tại của mình.

Cá nhân tôi, khi tìm hiểu về nguyên lí vị nhân mạnh, tôi thấy có vẻ vô
lí nhưng khi tìm hiểu về nguyên lí vị nhân yếu thì thấy đây là cái phao
để cứu cuộc khủng hoảng niềm tin của mình. Và lúc đó mới nhớ đến vụ
đánh cuộc của pascal, và thôi thì hiện tại chưa có gì chắc chắn cho các
giả thuyết khác, và nếu tin vào nguyên lí vị nhân mà không mất mát gì
nên tôi tin vào nguyên lí vị nhân. Để thấy nguyên lí vị nhân có thể
đáng tin hay không, chúng ta hãy lược qua một số các hằng số trong tự
nhiên, phần này nói khá rõ trong chương 7 cuốn "giai điệu bí ẩn" của
Trịnh Xuân Thuận. Tôi chỉ có nhiệm vụ lược thuật lại cái mà GS Thuận
viết trong đó mà thôi.
Các hằng số trong tự nhiên

Một vấn đề vật lí được đưa ra, để giải được nó người ta cần hai lạoi
tham số, tham số thứ nhất là giá trị của một số hằng số nhất định, tham
số thứ hai thể hiện các điều kiện biên. Ví dụ khi ném một quả bóng, thì
muốn biết chuyển động của quả bóng như thế nào thì người ta cần phải
biết hằng số hấp dẫn (tham số loại một) và vận tốc, phương hướng, sức
cản của không khí (tham số loại hai). Vấn đề cần bàn ở đây là, có bao
nhiêu hằng số cơ bản? Số các hằng số cơ bản lại phụ thuộc vào trí tuệ
của con người. Ban đầu thì số các hằng số rất nhiều, càng phát triển
con người càng giảm số các hằng số đó đi vì một số hằng số không còn là
hằng số nữa mà có thể được tính từ các mô hình tổng quát hơn. Nhiệm vụ
của các nhà vật lí là phải giảm số các hằng số nói trên. Ví dụ có thể
tính toán được tốc độ ánh sáng chẳng hạn. Chúng ta tạm thời chấp nhận
chưa trả lời câu hỏi về một lí thuyết không cần dựa trên một hằng số
nào mà có thể tính được tất cả các hằng số khác trong vũ trụ thì một
câu hỏi khác mà chúng ta cần phải đặt ra là tại sao các hằng số đó lại
có giá trị như vậy mà không thể là mớn hơn hay nhỏ hơn. Tại sao con
người cao khoảng 1.6m, tại sao các đỉnh núi trên trái đất lại khôn có
đỉnh núi nào vượt quá 10km?.. câu trả lời đó là các hằng số tự nhiên có
giá trị như thế chứ không phải thế khác. Số pi là 3.14159 chứ không
phải là 10, tốc độ ánh sáng là 300.000 km/s chứ không phải là 3km/s.
Chúng ta sẽ thấy, nếu giá trị của các hằng số tự nhiên mà thay đổi chút
xíu thôi thì vũ trụ sẽ không như bây giờ nữa và chúng ta sẽ không thể
có mặt trên đời để đặt ra câu hỏi về nó nữa.

Các hằng số của tự nhiên đã điều khiển cuộc sống hàng ngày của chúng
ta, chúng xác định kích thước và khối lượng của vật thể, chúng làm cho
thế giới như nó đang tồn tại. Điều tưởng như là hiển nhiên này lại phản
ánh khả năng lựa chọn vô hạn đối với kích thước và khối lượng mà tự
nhiên có trong tay để dựng nên mọi vật trong vũ trụ. Cho tới ngày nay,
người ta biết đến 15 hằng số trong vũ trụ, 15 hằng số đó quyết đinh đến
tất cả các thứ bậc trong vũ trụ, từ nguyên tử bé nhỏ cho đến cá thiên
hà, cũng chính những hằng số này qui định chiều cao của con người,
chiều cao của các ngọn núi, sự di chuyển của trái đất tạo ra ngày và
đêm.
Thăng tiến của vật chất - sinh vật có trí tuệ

Chúng ta bị giới hận về nhận thức ở lân cận vụ nổ lớn, sự giới hạn đó,
giống như giới hận về nhận thức cảm giác mà chúng ta đã thảo luận trong
bai "khách quan và chủ quan", đó là do nguyên lí bất định trong ơ học
lượng tử. Đó là giới hạn 1e-43 giây. Từ khi vụ nổ bắt đầu cho đến đó,
chúng ta không thể biết được. Chấp nhận như vậy nên chúng ta tìm hiểu
vũ trụ từ 1e-43 giây trở đi, nhiệt độ (T) của vũ trụ mà 1e32° và kích
thước của nó bằng đầu chiếc kim. ở 1e-35 đến 1e-32 giây là giai đoạn
lạm phát của vũ trụ, là gia đoạn mà vũ trụ tăng kích thước lên nhanh
nhất. Tuy vậy nó cũng chỉ to bằng quả cam mà thôi. Lúc này vũ trụ gồm
quark, điện tử, nơ tri nô, ánh sáng, tất cả chúng đều được tạo từ chân
không mà ra. Sau đó là các quá trình rất phức tạp diễn ra giữa ánh
sáng, quark, nơ tri nô và các hạt-phản hạt để tạo ra hêli, hidro, những
nguyên tố đầu tiên trong vũ trụ. Do hêli rất bền vững nên việc tổng hợp
các nguyên tố nặng hơn để có thể hình thành sự sống rất khó khăn. Nhưng
tự nhiên đã làm được điều đó, sau khi các nguyên tố nặng được tạo thành
trong tâm các ngôi sao do lực hấp dẫn cung cấp năng lượng để làm điều
đó. Nhưng các nguyên tố nặng mà bị trói chặt trong các ngôi sao thì
cũng chẳng thể có sự sống được vì nhiệt độ quá cao. Và lần nữa vũ trụ
lại tạo ra vụ nổ của các sao siêu mới, hất tung những nguyên tố nặng
này vào vũ trụ, các đám bụi gồm các nguyên tố nặng sau đó sẽ tạo thành
các hành tinh như trái đất mà trên đó, sau hàng tỉ năm, với sự tiến hoá
tuyệt vời các loài vật được sinh ra trong đó có con người, sinh vật
phát triển cao nhất.
Chúng ta tin tưởng hơn?

Chúng ta đã từng tin rằng, thế giới này tạo ra cho chúng ta, của riêng
ta, ta là trung tâm. Niềm tin đó bị lung lay tận gốc rễ khi bóng ma
Copecnic cứ lảng vảng chập chờn và làm cho ta thất vọng, chán nả khi
biết rằng chúng ta chỉ là con rơi con vãi của vũ trụ và sự hiện diện
của chúng ta không được người cha quan tâm chú ý dẫn đến cuộc khủng
hoảng niềm tin vào mục đích và ý nghĩa của toàn bộ loài người. Nhưng
may thay, đã có một cứu cánh, đó là nguyên lí vị nhân, nêu lên rằng,
chúng ta không phải là con rơi, con vãi, tự nhiên làm tất cả những điều
kì diệu đó là để có chúng ta bởi vì tất cả các qui luật của vũ trụ, càc
hằng số đều được tạo ra với một hiệu chỉnh cực kì chính xác, độ chính
xác của chúng, đến bây giờ tôi vẫn thấy ngỡ ngàng. Và nếu vậy chúng ta
có thể tìm hiểu sâu hơn về vấn đề đó và những phương pháp trước đây của
phương Tây không còn áp dụng được nữa, tư duy phương Đông (nếu có điều
kiện tôi sẽ đề cập đến vấn đề này sau) nay tìm thấy chỗ đứng của mình.
"Vũ trụ được tạo ra như vậy là để có chúng ta" đó phải chăng là mục
đích của vũ trụ? Tuy chưa chắc nhưng tôi tin vào điều đó.
Tác giả

Trong vũ tru còn có lỗ đen. Vậy có ai biết lỗ đen như thế nào không?.