Phát hiện lượng nhỏ phóng xạ trong không khí ở Việt Nam

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết một trạm quan trắc tại Việt Nam đã phát hiện chất phóng xạ trong không khí, nhưng may mắn là hàm lượng chỉ nhỏ và không ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.

"Trạm quan trắc của Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã phát hiện đồng vị phóng xạ I-131 trong không khí", báo cáo công bố tối nay có đoạn.

"Tuy nhiên hàm lượng (chất này) rất nhỏ, không ảnh hưởng đến sức khỏe con người".

Theo báo cáo về số liệu phóng xạ môi trường của tổ chức cấm thử hạt nhân toàn diện CTBTO, hình ảnh mô phỏng đám mây phóng xạ cho thấy tại Thái Bình Dương, đám mây ngày càng lan rộng xuống phía nam so với Nhật Bản, nơi có nhà máy điện hạt nhân đang rò rỉ phóng xạ ra môi trường.

Tại khu vực Đông Nam Á, trong hai ngày 28 và 29/3, mây phóng xạ vẫn có xu hướng tiến đến Indonesia và Malaysia.

Các trạm quan trắc của mạng lưới CTBTO rất nhạy và có thể phát hiện các hạt nhân phóng xạ với nồng độ rất thấp trong bầu khí quyển. Nồng độ này có thể không ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, báo cáo nhấn mạnh.

Mô phỏng hình ảnh đám mây phóng xạ tại Đông Nam Á ngày 29/3. Đồ hoạ: VAEC

Cho đến nay, gần Việt Nam nhất có trạm tại Phillipines đã phát hiện thấy các hạt nhân phóng xạ.

Theo mô phỏng, đám mây phóng xạ trong hôm nay và ngày mai vẫn chưa vào lãnh thổ Việt Nam. Nó đang có xu hướng lan rộng, có vẻ như tiến đến gần Việt Nam theo hướng đông nam.

Đến hết ngày 29/3, có thể có một vài đám mây nhỏ nằm tản mạn sát phía bắc gần đảo Hải Nam (Trung Quốc) và phía nam mũi Cà Mau và đảo Phú Quốc của Việt Nam, thông báo của Trung tâm dữ liệu Việt Nam thuộc mạng lưới CTBTO cho biết.

Những ngày sắp tới, đám mây này có lan rộng tới Việt Nam hay không còn phụ thuộc vào điều kiện khí tượng của vùng Đông Nam Á. Tuy nhiên nếu đám mây phóng xạ đến Việt Nam thì rất khó phát hiện sự ảnh hưởng của nó đến nền phóng xạ tại Việt Nam.

Tại Nhật Bản, việc khắc phục sự cố hạt nhân ở nhà máy Fukushima I vẫn còn diễn biến phức tạp, trong đó có tình trạng rò rỉ phóng xạ qua hơi nước thoát từ lò phản ứng và bể chứa nhiên liệu đã cháy; hiện tượng nước nhiễm xạ ngập ở sàn tòa nhà chứa lò phản ứng vẫn chưa khắc phục được, do vậy công nhân chưa thể tiếp cận để sửa chữa máy móc, thiết bị.

Trong buổi làm việc chiều nay với Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Đình Tiến, chuyên gia Nhật Bản Satoru Toshimitsu, Trưởng đại diện Văn phòng của Diễn đàn công nghiệp điện hạt nhân Nhật Bản (JAIF), kiêm Trưởng đại diện Công ty phát triển điện hạt nhân quốc tế Nhật Bản (JNED) tại Việt Nam, cho rằng tình hình chỉ xấu đi nếu trường hợp tiếp tục xảy ra động đất và sóng thần tại địa điểm nhà máy.

Còn nếu không, thì cùng với sự giúp đỡ của IAEA và các nước khác, Nhật Bản có thể kiểm soát và hạn chế đến mức thấp nhất các hậu quả của sự cố hạt nhân tại Nhà máy Fukushima 1 và có thể loại trừ được khả năng xảy ra vụ nổ hạt nhân tại các lò phản ứng như trường hợp của Chernobyl.

Hương Thu

Mây phóng xạ là gì?

Thuật ngữ "mây phóng xạ" xuất hiện trên các phương tiện truyền thông tại Việt Nam và thế giới trong nhiều ngày qua, song nhiều người vẫn chưa biết khái niệm cụ thể về nó.

Mô hình di chuyển của mây phóng xạ từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima I hôm 18/3. Ảnh: paranoidnews.org.

Bộ Quốc phòng Mỹ và Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) dùng thuật ngữ "mây phóng xạ" để chỉ khí nóng, hơi nước, khói, bụi và các sản phẩm của phản ứng phân hạch hạt nhân được tạo ra sau vụ nổ bom nguyên tử. Thuật ngữ này cũng được dùng cho các sự cố trong nhà máy điện hạt nhân, mặc dù các lò phản ứng không phát nổ giống
như bom nguyên tử.

Trên thực tế tỷ lệ các chất đồng vị phóng xạ trong đám vật chất phát sinh từ vụ nổ của bom hạt nhân hoàn toàn khác với vụ nổ của lò phản ứng.

Theo từ điển Khoa học và Công nghệ McGraw-Hill, mây phóng xạ là thuật ngữ dùng để chỉ một lượng không khí và hơi nước mang theo các chất phóng xạ từ vụ nổ hoặc sự cố hạt nhân.

Các nguyên tố hóa học có thể có một hoặc nhiều đồng vị. Các đồng vị có số nguyên tử và số proton trong hạt nhân nguyên tử giống nhau song số neutron của chúng khác nhau nên số khối cũng khác. Chúng được gọi là "đồng vị" vì nằm cùng vị trí trong bảng tuần hoàn hóa học.

Hạt nhân nguyên tử gồm hai loại: ổn định và không ổn định. Phân rã phóng xạ hay phân rã hạt nhân là hiện tượng hạt nhân nguyên tử không ổn định tự biến đổi và phát ra các bức xạ hạt nhân để đạt tới trạng thái ổn định. Các nguyên tử có tính phóng xạ (không ổn
định) được gọi là các đồng vị phóng xạ, còn các đồng vị không có tính phóng xạ được gọi là đồng vị bền. Chẳng hạn, nguyên tố Carbon (C) có hai đồng vị phóng xạ là C-12 và C-13, một đồng vị phóng xạ là C-14.

Tia phóng xạ là các dòng hạt chuyển động nhanh phát ra từ các chất phóng xạ trong quá trình phân rã hạt nhân. Chúng có thế là chùm các hạt mang điện dương (như hạt alpha, hạt proton) hay mang điện âm (như electron) hay không mang điện (như hạt neutron, hạt gamma, hạt neutrino).

Một số người cũng chưa hiểu tại sao người dân Trung Quốc đổ xô đi mua [You must be registered and logged in to see this link.] do lo ngại mây phóng xạ từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima I, trong khi báo chí Nhật Bản đưa tin các chuyên gia phát hiện đồng vị phóng xạ i-ốt bên ngoài nhà máy. Tại sao người dân Trung Quốc muốn đưa muối i-ốt vào cơ thể họ trong khi nguyên tố này cũng có thể tồn tại trong mây phóng xạ?

Nguyên tố i-ốt có tới 37 đồng vị, trong đó chỉ có I-127 là đồng vị ổn định. Muối chứa I-127 và những viên nén i-ốt kali (KI) có thể được dùng để rửa trôi đồng vị phóng xạ I-131, một sản phẩm phụ của phản ứng phân hạch hạt nhân, trong cơ thể người. Như vậy có nghĩa là người ta dùng đồng vị bền duy nhất của i-ốt để ngăn chặn tác động của đồng vị phóng xạ i-ốt.

Minh Long

Phát hiện phóng xạ ở Lạng Sơn và Đà Lạt

Hình ảnh mô phỏng đám mây phóng xạ ở Đông Nam Á cho ngày 30/3.

Trạm quan trắc của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã phát hiện một số
đồng vị phóng xạ nhân tạo tại Lạng Sơn và Đà Lạt, nhưng với lượng nhỏ và không ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

“Trạm quan trắc phóng xạ môi trường do Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân quản lý đặt tại thành phố Lạng Sơn đã phát hiện được một số đồng vị phóng xạ nhân tạo trong không khí”, báo cáo ra hôm qua của Bộ Khoa học và Công nghệ viết.

“Hàm lượng đồng vị phóng xạ này rất nhỏ, không ảnh hưởng đến sức khỏe con người”.

Bình thường trong không khí cũng có các chất phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên như từ đất hoặc tia vũ trụ. Các đồng vị phóng xạ mới phát hiện nói trên không thuộc loại này.

Kết quả kiểm xạ môi trường tại Trạm quan trắc Đà Lạt cũng ghi nhận đồng vị nhân tạo I-131 ở mức rất thấp, không ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và môi trường.

Theo tiến sĩ Đặng Thanh Lương, phó cục trưởng cục an toàn bức xạ hạt nhân, căn cứ vào tiêu chuẩn của Việt Nam, các kết quả đo nồng độ chất phóng xạ I-131 trong không khí ghi nhận của trạm quan trắc tại Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân và Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt đều nhỏ hơn hàng trăm ngàn lần so với giá trị giới hạn quy định và không ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe người dân.

Báo cáo của trung tâm dữ liệu quốc gia của Việt Nam trong mạng lưới của Tổ chức CTBTO cho thấy, các trạm đặt tại châu Âu như Nga, Thuỵ Điển, Nauy, Iceland, Đức chỉ phát hiện được I-ốt phóng xạ (I-131). I-131 là hạt nhân phóng xạ được phát tán trong không khí rất nhanh nên mặc dù đám mây phóng xạ có lúc mới chỉ gần đến châu Âu thì một số trạm quan trắc tại đây đã phát hiện được.

CTBTO cho biết sẽ tiếp tục theo dõi số liệu phóng xạ phát hiện được từ các trạm quan trắc hạt nhân phóng xạ của CTBTO sẽ được cập nhật hàng ngày. Các trạm quan trắc của mạng lưới CTBTO rất nhạy và có thể phát hiện các hạt nhân phóng xạ với nồng độ rất thấp trong bầu khí quyển.

Hương Thu