Những phong tục đẹp ngày tết.
Tết là ngày bắt đầu của một năm mới. Mỗi quốc gia
dân tộc có phong tục tập quán của riêng mình được gìn giữ qua bao thế
hệ. Có phong tục vẫn tồn tại theo thời gian thì cũng có phong tục bị
lụi tàn theo đà tiến hoá của nhân loại. Phong tục của dân ta thoạt nghe
như chuyện thần tiên nhưng vẫn tồn tại vì trong cái huyền bí có những ý
nghĩa thực tế.
Chúng ta đang trong thời kỳ hội nhập và phát triển cùng với thế giới.
Bạn và tôi hãy quan tâm tới những phong tục đẹp trong ngày Tết của dân
tộc nói riêng và các phong tục khác nói chung để chúng ta mãi hòa nhập
chứ không hòa tan.
Tục đưa ông táo
Có lẽ ngày nay ông Táo không còn bị
hun khói bếp vì hầu như đa số các gia đình ngày nay dùng bếp gaz, cho
nên chúng ta tự hỏi không biết phải đưa ông Táo về trời bằng phương
tiện gì cho thức thời. Thế mà đến ngày 23 tháng chạp âm lịch thì lại
nghe tiếng rao “Cò bay ngựa chạy đưa ông Táo về trời” khắp các chợ lớn,
nhỏ. Ông Táo về trời để dâng sớ tâu về cuộc sống của mỗi gia đình trong
năm qua. Tốt hay xấu gì thì ông cũng tâu hết. Qua phong tục này tổ tiên
chúng ta muốn đề cao tình cảm và lý trí của mỗi gia đình đối với công
việc bếp núc: cái nơi gìn giữ sinh mạng con người (sức khoẻ mọi người
tùy thuộc vào “tổng hành dinh” này đấy).
Tết Táo quân vào ngày 23 tháng Chạp - người ta coi đây là ngày "vua
bếp" lên chầu Trời để tâu lại việc bếp núc, làm ăn, cư xử của gia đình
trong năm qua. Theo tập tục hàng năm ông Táo phải thu xếp lên trời vào
ngày 23 tháng chạp để tâu bày mọi việc dưới trần thế với Ngọc Hoàng.
Bởi thế nên, trong ngày này, mọi gia đình người Việt Nam đều làm mâm
cơm đạm bạc tiễn đưa "ông Táo ". Cứ phiên chợ 23 tháng Chạp, mỗi gia
đình thường mua 2 mũ ông Táo, 1 mũ bà Táo bẵng giấy và 3 con cá chép
làm "ngựa" (chuyện cá chép hoá rồng) đế Táo quân lên chầu trời. Sau khi
cúng trong bếp, mũ được đốt và cá chép được mang ra thả ở ao, hồ,
sông... Ngày ông Táo về chầu trời được xem như ngày đầu tiên của Tết
Nguyên đán. Sau khi tiễn đưa ông Táo người ta bắt đầu dọn dẹp nhà cửa,
lau chùi đồ cúng ông bà tổ tiên, treo tranh, câu đối, và cắm hoa ở
những nơi trang trọng để chuẩn bị đón tết.
Tục dựng cây nêu
Có thể người thành phố ít có điều
kiện thấy và làm công việc này. Đi xa một chút về vùng ngoại ô bạn sẽ
được tận mắt thấy và tận tai nghe nói về cổ tục này. Cây nêu ở đây là
cây tre dài khoảng 2,5 – 3 mét (theo wikiped cây nêu là một cây tre cao
khoảng 5–6 mét), được dựng trước sân nhà vào buổi tối trước giao thừa.
Trên ngọn nêu có buộc nhiều thứ (tùy từng địa phương) như cái túi nhỏ
đựng trầu cau và ống sáo, những miếng kim loại lớn nhỏ. Khi có giỏ thổi
chúng chạm vào nhau và phát ra tiếng leng keng như tiếng phong linh,
rất vui tai. Người ta tin rằng những vật treo ở cây nêu, cộng thêm
những tiếng động của những khánh đất, là để báo hiệu cho ma quỷ biết
rằng nơi đây là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu... Vào buổi tối,
người ta treo một chiếc đèn ***g ở cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà
ăn Tết với con cháu. Vào đêm trừ tịch còn cho đốt pháo ở cây nêu để
mừng năm mới tới, xua đuổi ma quỷ hoặc những điều không maỵ. Cây nêu
thường được dựng vào ngày 23 tháng chạp, là ngày Táo quân về trời chính
vì từ ngày này cho tới đêm Giao thừa vắng mặt Táo quân, ma quỷ thường
nhân cơ hội này lẻn về quấy nhiễu, nên phải trồng cây nêu để trừ tà.
Đến hết ngày mùng Bảy thì cây nêu được hạ xuống. Một vài năm trở lại
đây thường thấy mọi người bán mía để tượng trưng thay cho cây nêu. Thấy
cũng hay hay vì tết xong có thể hạ nêu xuống chén
Tục xông đất ngày Tết
Với ngày đầu tiên trong năm còn gọi
là Nguyên Đán, Tết đã có một ý nghĩa dặc biệt trang nghiêm. Vì ngày đó
bắt đầu một năm nên mọi công việc làm trong khoảng 24 tiếng đồng hồ đều
có ảnh hưởng trọn năm. Sự xông đất, xuất hành những cử chỉ đầu tiên,
những lời nói đầu năm là điều mà ai cũng phải cẩn ngôn cẩn trọng. Trong
tất cả mọi việc có tục xông đất được coi là quan trọng hơn hết.
Ngay từ nửa đêm sau lễ giao thừa đánh dấu một năm đã qua, nhường cho
một năm mới tốt đẹp đến, nhà ở được coi như hoàn toàn đổi mới, người
bước chân tới xông đất sẽ là sứ giả do sự may mắn đưa đến! Do đó, mọi
người đã cân nhắc kỹ về nhân phẩm, chức phận, sự giàu sang, cũng như về
tính tình, hạn vận khi mong cầu người đến xông nhà ngày đầu năm là hệ
trọng hơn cả. Chính vì nghĩ đến ảnh hưởng của việc xông đất đên việc
làm ăn cho cả năm, nên các bậc cao niên rất thận trọng đối với người
đến đầu tiên trong ngày Nguyên Đán để long trọng mang lại giúp họ sự
tốt lành suốt năm mới. Mặc dù đã tính toán như vậy, vẫn có người khách
bất ngờ độc xuất đến xông đất trước sự ngạc nhiên của cả gia đình và
làm xáo trộn những toan tính không thể thực hiện được một cách chính
xác như ý mong muốn. Tuy nhiên để đề phòng những sự kiện này xảy đến,
trong buổi sáng tinh mơ các cửa ngõ đều đóng chặt và chỉ mở khi nào
người được chọn tới xông đất mà thôi.
Người đến xông đất thường chỉ đến thăm, chúc tết chừng năm mười phút
chứ không ở lại lâu, cầu cho mọi việc trong năm của chủ nhà cũng được
trôi chảy thông suốt. Người đi xông đất xong có niềm vui vì đã làm được
việc phước, người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng gia đạo
mình sẽ may mắn trong suốt năm tới. Thời xưa chỉ có 2 cách chọn người
tốt vía xông đất ngày đầu năm. Kẻ làm quan, người có học chọn người
xông đất có tuồi hợp tuổi với chủ nhà. Người xông đất phải là đàn ông
trụ cột trong gia đình. Đối với người dân lao động thì đơn giản hơn
nhiều. Người được chọn xông đất phải khoẻ mạnh, tốt tính, và gia cảnh
khấm khá, hoà thuận...
Tục chưng mâm ngũ quả
Ngày Tết, ngoài các loại thức ăn cúng
ông bà tổ tiên trên bàn thờ nhất thiết phải chưng mâm ngũ quả. Chuối là
cái nền cho mâm ngũ quả, thứ đến là bưởi hoặc phật thủ, hai loại này
bắt buộc phải có. Ba loại còn lại phụ thuộc thì tuỳ loại quả có ở mỗi
vùng mỗi khác nhau. Nhưng chung lại, mâm ngũ quả là những loại trái cây
chứa nhiều chất dinh dưỡng, đáp ứng đủ cho nhu cầu hoạt động của con
người. Vì vậy, chưng mâm ngũ quả ngày tết là một ý nghĩa nói lên ước
vọng của gia đình bước sang năm mới được no đủ.
Tục chúc Tết
Tết Nguyên Đán là một dịp để cho mọi
thành viên trong gia đình vui vầy sum họp. Đó là thời gian bày tỏ sự
thương yêu thấm thiết và mong muốn cho mọi người được như ý. “Mồng một
là Tết nhà cha”: sáng mùng một sau khi lễ gia tiên thì cha mẹ được mời
ngồi vào ghế để cho con cháu lần lượt mừng tuổi chúc Tết. Ngày xưa họ
còn được con cháu tế sống với hai lạy hai vái. Để mừng tuổi con cháu là
những bao lì xì đỏ tươi làm rạng ngời ánh mắt bọn trẻ. “Mồng hai nhà
mẹ”: cha mẹ và con cháu phải sang nhà ngoại để mừng tuổi chúc Tết. Cũng
tuần tự những nghi thức như bên nội vậy. Sau đó thì nán lại để ăn cỗ
đầu xuân nhằm thắt chặt tình cảm giữa hai gia đình.
“Mồng ba Tết thầy”: sau
công ơn đấng sinh thành dưỡng dục là ơn dạy dỗ của thầy cô. Đến mừng
tuổi chúc Tết thầy cô là một phong tục nói lên tư cách đạo đức của một
con người. Tóm lại, tục chúc Tết là một nét văn hoá thể hiện tình cảm
sâu sắc và sự quan tâm, lòng hiếu thảo trong một thứ tự phải có của sự
tồn tại và phát triển của một dân tộc.
Sưu tầm - Nguồn từ: SVKQT.NET